SEA Games 33
Crystal Palace
Bàn thắng tuyệt đẹp của Carlos Alberto trong trận chung kết World Cup 1970 đã trở thành biểu tượng bất hủ, gắn liền với hình ảnh đội tuyển Brazil lừng danh thời điểm đó.
Từ pha giành lại bóng tinh tế của Tostao bên ngoài vòng cấm địa, bóng được chuyền qua nhiều cầu thủ tài hoa như Clodoaldo, Pelé và Gerson trước khi đến chân Rivellino. Đường chuyền dài vượt tầm nhìn từ Rivellino sang cho Jairzinho thay đổi nhịp độ trận đấu một cách đột ngột. Jairzinho tiến vào trung lộ rồi chuyền cho Pelé, người gần như đứng yên thờ ơ đẩy bóng vào khoảng trống bên phải.
Carlos Alberto băng lên nhanh như cơn bão và tung cú sút sấm sét không cần khống chế, ghi bàn ấn định chiến thắng 4-1 cho Brazil trước Ý. Khoảnh khắc này được xem là biểu trưng hoàn hảo cho sự hòa quyện giữa kỹ thuật cá nhân và lối chơi đồng đội hài hòa, tạo nên vẻ đẹp độc nhất vô nhị của bóng đá Brazil năm 1970.
Bàn thắng tuyệt mỹ của Carlos Alberto trong trận chung kết World Cup 1970
Hình ảnh Carlos Alberto ghi bàn đã đi sâu vào ký ức của hàng triệu người hâm mộ bóng đá qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, nhìn lại hơn nửa thế kỷ sau, cái mà nhiều người gọi là khoảnh khắc huy hoàng cùng với kỳ World Cup ấy có thể chỉ là một ảo giác đẹp đẽ – một viễn cảnh lung linh về một tương lai rực rỡ cho bóng đá mà thực tế chưa từng hiện hữu.
Khoảnh khắc Alberto đã đi vào kí ức của hàng triệu người yêu bóng đá nhiều thế hệ
Sức lan tỏa của đội tuyển Brazil năm 1970 vượt xa ranh giới sân cỏ, tác động sâu sắc tới trí tưởng tượng toàn cầu. Đó là lần đầu tiên người xem chứng kiến giải đấu lớn nhất hành tinh qua truyền hình màu, với hình ảnh những chiếc áo vàng rực rỡ và quần xanh coban nổi bật trên nền sân Mexico khiến trải nghiệm trở nên hiện đại và ly kỳ chưa từng có.
Giải đấu còn khẳng định bước tiến công nghệ khi quả bóng chính thức mang tên “Telstar”, lấy cảm hứng từ vệ tinh giúp truyền hình trực tiếp các trận đấu trở thành hiện thực. Đội Brazil được ví như những nhà du hành vũ trụ với chương trình tập luyện được NASA phê duyệt, thậm chí báo chí Brazil so sánh chiến thắng của họ với cuộc chinh phục mặt trăng của Mỹ – một sự so sánh không hề quá lời hay khoa trương.
Pha lừa bóng qua thủ môn kinh điển của Pele
Phép màu nghệ thuật mà Brazil thể hiện dường như vượt ra ngoài khuôn khổ một giải đấu. Những khoảnh khắc đỉnh cao đến từ Pele như cú lốp bóng từ giữa sân đầy táo bạo, pha đánh đầu bị Gordon Banks xuất sắc cản phá hay tình huống lừa bóng qua thủ môn Uruguay đều trở thành biểu tượng dù không trực tiếp chuyển thành bàn thắng. Điều này phản ánh triết lý hướng đến vẻ đẹp thuần túy và sự tận hiến trong lối chơi thay vì chỉ tập trung vào con số trên bảng tỷ số.
Dù vậy, vẻ đẹp đó lại mang tính nhất thời và dựa trên những điều kiện đặc thù không bền vững, tạo thành một lớp bụi mờ khiến ta khó nhận ra sự thật phía sau.
Lối chơi tấn công phóng khoáng và giàu kỹ thuật kia không phải bước tiến chiến thuật thực sự mà phần nào được hình thành nhằm thích nghi với điều kiện khí hậu khắc nghiệt ở Mexico – nơi nhiệt độ cao cùng độ cao so với mực nước biển khiến các cầu thủ khó duy trì sức bền nếu áp dụng chiến thuật pressing liên tục. Nhưng chỉ bốn năm sau, tại World Cup 1974 tổ chức ở Tây Đức, phong cách pressing áp đảo trở lại chiếm ưu thế và thứ bóng đá nghệ thuật đầy mê hoặc ở Mexico dần biến mất.
World Cup năm 1970 cũng thường được nhớ đến như kỳ giải cuối cùng giữ được nét trong sáng thuần khiết trước khi thương mại hóa tràn ngập vào trái tim bóng đá. Ngay sau đó, Joao Havelange – con trai nhà buôn vũ khí – lên làm chủ tịch FIFA thay thế Stanley Rous vốn là cựu giáo viên với tư duy khác biệt. Kể từ đây, sân vận động bắt đầu phủ kín bởi quảng cáo thương mại và đồng tiền len lỏi mọi ngóc ngách của môn thể thao vua.
Sự hiện đại bề ngoài che khuất những góc tối ít ai biết. Mexico khi ấy đang dưới chế độ độc tài kiểm soát chặt chẽ xã hội, còn chiến thắng tại World Cup được chính quyền quân sự Brazil tận dụng tối đa như công cụ tuyên truyền cho một “phép màu kinh tế” mà thực chất đầy tranh cãi.
Nếu so sánh phù hợp hơn về bản chất biểu tượng của World Cup 1970 thì đó không phải cuộc đổ bộ lên mặt trăng thần thánh mà giống như Woodstock – đại nhạc hội mang thông điệp hòa bình và nghệ thuật diễn ra một năm trước đó. Cả hai đều là những khoảnh khắc mang dấu ấn văn hóa sâu đậm cùng hình ảnh đầy cảm hứng nhưng đồng thời cũng chỉ là giấc mơ chưa trở thành hiện thực và không bao giờ tái hiện đúng nguyên bản.
Bóng đá trở nên thực dụng và thương mại hóa hơn sau World Cuo 1970
Bàn thắng kinh điển của Carlos Alberto, với khoảnh khắc Pele dừng bước đầy cảm hứng rồi chuyền bóng chuẩn xác cho đồng đội xung phong ghi bàn, chính là biểu tượng thu nhỏ cho viễn cảnh hoàn hảo từng tồn tại trên sân Azteca mùa hè năm ấy. Tuy nhiên, dù đường chuyền kết thúc bằng cú sút mãnh liệt thì chính hướng phát triển của bóng đá sau đó lại rẽ sang chiều hướng khác hẳn. FIFA chọn con đường thực dụng và kiếm lời từ thương mại hóa mặc dù thu về lợi nhuận lớn nhưng cũng đồng nghĩa đánh mất linh hồn nghệ thuật tinh khiết từng tỏa sáng rực rỡ lần cuối cùng tại giải đấu huyền thoại này.
Như nhân vật Wyatt trong bộ phim Easy Rider (1969) nói với Billy rằng “Chúng ta đã phá hỏng nó rồi”, câu nói ấy vang vọng như lời cảnh tỉnh về sự biến đổi không thể đảo ngược trong lòng môn thể thao vua kể từ sau năm 1970.
