Crystal Palace
Bóng đá chuyên nghiệp Anh đang đối mặt với tình trạng căng thẳng tài chính đáng lo ngại khi một báo cáo mới đây tiết lộ hơn một nửa các câu lạc bộ (CLB) ở bốn giải đấu hàng đầu bị mất cân bằng tài chính nghiêm trọng. Đáng chú ý, gần 50% trong số đó không đủ tiền mặt để chi trả tiền lương cho cầu thủ kéo dài chỉ một tháng. Thực trạng này phản ánh sự liều lĩnh trong chi tiêu cũng như những áp lực vô hình tác động lên các đội bóng, gây ra nhu cầu cấp thiết về một cơ quan giám sát tài chính độc lập nhằm đảm bảo tính bền vững và minh bạch hoạt động của các CLB.
Báo cáo mang tên “Chỉ số Fair Game 2025” do nhóm vận động Fair Game thực hiện đã khảo sát sâu rộng 164 đội bóng thuộc sáu hạng đấu hàng đầu ở Anh và vẽ nên bức tranh không mấy sáng sủa về sức khỏe tài chính của ngành bóng đá nước này. Cụ thể, hơn 50% CLB ở các giải Ngoại hạng Anh, Championship, League One và League Two có tổng nợ vượt quá tổng tài sản, tạo ra nguy cơ mất cân bằng nghiêm trọng. Chỉ khoảng 20% các đội đạt được điểm hòa vốn trong các kỳ tài chính gần nhất, trong khi tỉ lệ CLB có dự trữ tiền mặt đủ chi trả lương trong vòng ba tháng chỉ là cực thấp, chưa đến 10%. Tình hình thậm chí còn tồi tệ hơn khi có đến 43 câu lạc bộ không thể thanh toán tiền lương cầu thủ ngay trong tháng tiếp theo.
Các CLB bóng đá Anh đang đối mặt với những áp lực vô hình từ tài chính
Nghịch lý lớn đang diễn ra tại giải Ngoại hạng Anh – giải đấu được xem là giàu có nhất thế giới – khi dù đổ ra hơn ba tỷ bảng Anh cho thị trường chuyển nhượng mùa hè vừa qua, tới 75% các CLB tại đây vẫn báo cáo thua lỗ vào mùa trước. Hơn nữa, khoảng 25% đội bóng thuộc giải đấu này đang rơi vào trạng thái mất cân bằng ngân sách, đặt ra dấu hỏi lớn về cách thức quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính của họ.
Dù bỏ ra hàng tấn tiền chiêu mộ cầu thủ, các CLB EPL cũng đang đối mặt với sức ép tài chính
Trong bối cảnh này, sự xuất hiện của Cơ quan Quản lý Bóng đá Độc lập (IFR) được xem là bước ngoặt quan trọng nhằm cải thiện tình hình. IFR sẽ đóng vai trò như một tổ chức kiểm soát bên ngoài hết sức nghiêm ngặt, giám sát hoạt động quản trị và tài chính của các câu lạc bộ nhằm đảm bảo sự phát triển ổn định và tuân thủ các quy định chặt chẽ về chi tiêu, minh bạch điều hành và trách nhiệm đạo đức xã hội.
IFR sẽ bắt đầu hoạt động trong năm nay khi Đạo luật quản lý bóng đá có hiệu lực
Việc IFR đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe về quản trị bao gồm hạn chế nợ nần quá mức và minh bạch trong mọi hoạt động điều hành khiến nhiều CLB hiện tại khó lòng đáp ứng ngay được yêu cầu. Báo cáo cũng chỉ rõ rằng phần lớn đội bóng chưa đạt chuẩn “sẵn sàng cho nhà quản lý” – thuật ngữ dùng để chỉ khả năng tuân thủ đầy đủ quy định của IFR khi tổ chức này chính thức vận hành. Điều này đồng nghĩa với việc đa số CLB sẽ phải thay đổi sâu rộng cách thức quản lý, đặc biệt là kiểm soát chi tiêu để tránh bị kiểm tra và xử phạt.
Hiện chỉ có bốn đội chuyên nghiệp toàn thời gian gồm Brighton & Hove Albion, Cambridge United, Carlisle United và Wimbledon được đánh giá vượt qua bài kiểm tra quản trị tốt nhất và được trao “Giải Vàng”, cùng với CLB bán chuyên Bath City. Trong khi đó, nhiều tên tuổi lớn khác như Chelsea, Manchester City, Manchester United và Tottenham Hotspur chỉ nhận “Giải Bạc”, tức gần đạt tiêu chuẩn nhưng vẫn còn thiếu sót. Các câu lạc bộ nổi tiếng khác như Arsenal, Liverpool hay West Ham còn tụt lại phía sau với “Giải Đồng”, chỉ mới đạt mức tối thiểu.
Các CLB trong nhóm Big 6 đều không đạt tiêu chuẩn
Ngoài yếu tố tài chính, báo cáo còn tập trung đánh giá các khía cạnh giá trị cốt lõi như mức độ tương tác với người hâm mộ, minh bạch quản trị cũng như trách nhiệm đạo đức và môi trường của từng câu lạc bộ. Kết quả cho thấy nhiều CLB thể hiện rất kém trong việc xây dựng giá trị bền vững cộng đồng. Ví dụ điển hình là chỉ 8 câu lạc bộ Ngoại hạng Anh công khai kế hoạch giảm lượng khí thải carbon rõ ràng. Thậm chí đáng lo ngại hơn là có tới 19 trên tổng số 20 đội chơi ở giải cao nhất liên kết với các nhà tài trợ thuộc ngành cờ bạc và rượu bia – những lĩnh vực gây tranh cãi về mặt đạo đức.
Nhóm nghiên cứu Fair Game đã lên tiếng kêu gọi sự đổi mới toàn diện trong cách phân phối nguồn thu từ tổ chức giải đấu. Theo đó những câu lạc bộ thể hiện được sự quản lý hiệu quả cùng trách nhiệm xã hội cao sẽ được ưu tiên nhận khoản hỗ trợ lớn hơn nhằm khuyến khích thực hành tốt và phát triển bền vững lâu dài.
Bóng đá Anh cần thiết có một cơ quan độc lập
Niall Couper – Giám đốc điều hành Fair Game – nhấn mạnh rằng báo cáo đã cung cấp bằng chứng rõ ràng cho thấy tình trạng chi tiêu mất kiểm soát cùng phương pháp quản lý yếu kém đang làm lu mờ những vấn đề thiết yếu về đạo đức và bảo vệ môi trường trong bóng đá. Ông kêu gọi việc thành lập một cơ quan giám sát độc lập là điều tối cần thiết để bảo vệ tương lai ngành thể thao vua nước Anh khỏi nguy cơ khủng hoảng sâu sắc hơn.
Nhìn chung, báo cáo “Chỉ số Fair Game 2025” vừa công bố đã dấy lên hồi chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ về nền tảng tài chính mong manh của nhiều câu lạc bộ ở xứ sở sương mù. Nếu không có sự thay đổi căn bản cùng hệ thống giám sát chặt chẽ hơn từ bên ngoài, nguy cơ phá sản hoặc suy yếu trầm trọng sẽ ngày càng gia tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến cả chất lượng chuyên môn lẫn niềm tin của người hâm mộ.
