SEA Games 33
Crystal Palace
Athletic Bilbao nổi bật trong làng bóng đá Tây Ban Nha với chính sách tuyển chọn cầu thủ mang tên Cantera, hay còn gọi là “mỏ đá”. Đây là quy định đặc biệt yêu cầu CLB chỉ sử dụng những cầu thủ trưởng thành từ lò đào tạo của chính họ hoặc các đội bóng thuộc vùng đất Basque, bao gồm cả những tài năng sinh ra tại khu vực này. Với một phạm vi địa lý giới hạn và dân số chỉ hơn 3 triệu người, tương đương với nhiều vùng nhỏ ở châu Âu, Athletic Bilbao tự đặt mình vào vị trí khó khăn khi phải cạnh tranh với các đội bóng có thể chiêu mộ nhân tài toàn cầu.
Cantera không chỉ là một quy định tuyển chọn mà còn là biểu tượng cho bản sắc văn hóa riêng biệt của xứ Basque, nơi có ngôn ngữ và truyền thống lâu đời khác biệt với phần còn lại của Tây Ban Nha. Trong khi hầu hết các đội bóng hàng đầu tìm kiếm cầu thủ trên khắp thế giới, Athletic vẫn kiên định phát triển tài năng địa phương như một cách thể hiện lòng tự hào và gắn kết cộng đồng.
Chính sách Cantera bắt nguồn từ những năm đầu thế kỷ 20, khi Athletic Bilbao phản đối việc sử dụng cầu thủ nước ngoài không hợp lệ dẫn tới việc bị tước danh hiệu Copa del Rey năm 1911. Từ đó trở đi, CLB quyết tâm chỉ dùng cầu thủ gốc Basque để giữ vững niềm kiêu hãnh địa phương. Dù có ý kiến cho rằng nguyên nhân thực tế xuất phát từ các quy định cấm cầu thủ ngoại ngày càng nghiêm ngặt và sự phong phú về tài năng nội địa của tỉnh Biscay, triết lý này đã ăn sâu vào lòng câu lạc bộ suốt hơn một thế kỷ qua.
Từ năm 1911 đến nay, Athletic Bilbao chưa từng có cầu thủ không thuộc vùng Basque trong đội hình chính thức. Đây cũng là điểm nhấn làm nên linh hồn riêng biệt của đội bóng, dù thách thức lớn về mặt cạnh tranh trong bóng đá hiện đại ngày càng gia tăng.
Mặc dù bề ngoài Cantera có vẻ như một quy tắc cứng nhắc gắn liền với sắc tộc, nhưng thực tế nó được hiểu rộng hơn dựa trên nơi sinh hoặc nơi trưởng thành của cầu thủ thay vì huyết thống thuần túy. Theo thời gian, phạm vi áp dụng đã được mở rộng từ tỉnh Biscay sang toàn bộ vùng Basque và các vùng lân cận. Ví dụ như Ernesto Valverde – HLV hiện tại – hay hậu vệ Aymeric Laporte, người sinh ra tại Pháp nhưng lớn lên và rèn luyện ở vùng đất này. Điều này chứng minh sự linh hoạt trong cách diễn giải chính sách nhằm đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực cho CLB mà không đánh mất bản sắc.
Trong lịch sử, Athletic cũng ghi nhận sự đa dạng về nguồn gốc cầu thủ mà vẫn tuân thủ triết lý Cantera: Jonas Ramalho – cầu thủ da màu đầu tiên khoác áo đội một vào năm 2011 – sinh ra tại Bilbao với mẹ là người Basque và cha người Angola đã giúp phá bỏ quan niệm rằng chính sách chỉ dành cho dòng máu Basque thuần túy. Hiện nay, hai anh em Inaki và Nico Williams tiếp tục minh chứng cho sức sống mãnh liệt của triết lý này khi họ cùng góp mặt ở đội hình chính mặc dù xuất thân từ gia đình nhập cư đến từ Ghana.
Cuộc tranh luận vẫn diễn ra quanh việc liệu con cháu người Basque sinh sống bên ngoài khu vực có nên được tính vào phạm vi tuyển chọn hay không. CLB được cho là đã bỏ lỡ cơ hội sở hữu tiền đạo Marco Asensio – người có cha mang dòng máu Basque – vì chính sách khắt khe này. Tuy nhiên, đội bóng nữ đã tiến một bước khi ký hợp đồng với Bibiane Schulze – sinh ra tại Đức nhưng có tổ tiên từng chơi cho Athletic – cho thấy sự nới lỏng nhất định trong cách áp dụng quy định ở các bộ phận khác nhau của CLB.
Thành công của Athletic Bilbao dù chịu giới hạn về nguồn lực là điều khiến nhiều người kinh ngạc. Câu lạc bộ này là một trong ba đội bóng Tây Ban Nha chưa từng xuống hạng kể từ khi La Liga thành lập. Với tổng cộng 36 danh hiệu quốc nội, họ là đội giàu truyền thống thứ ba sau Real Madrid và Barcelona. Đặc biệt gần đây, việc giành Copa del Rey năm 2024 sau 40 năm chờ đợi đã làm sống dậy tinh thần chiến đấu bền bỉ dựa trên triết lý Cantera.
Bilbao giành danh hiệu sau nhiều năm đợi chờ
Theo những người am hiểu CLB, triết lý Cantera tạo nên sự gắn kết đặc biệt giữa các cầu thủ và người hâm mộ bởi họ chung một nguồn cội văn hóa sâu sắc. Cựu thủ môn Andoni Zubizarreta từng chia sẻ rằng triết lý này mang lại giá trị vượt trội cho chiếc áo thi đấu: “Khi bạn khác biệt trong một thị trường mà ai cũng giống nhau, chiếc áo của bạn sẽ có giá trị hơn rất nhiều.” Người hâm mộ cũng dễ dàng đầu tư cảm xúc hơn khi nhìn thấy những người con của quê hương mình thi đấu hết mình trên sân San Mames huyền thoại.
Trong bối cảnh bóng đá hiện đại ngày càng bị chi phối bởi các tập đoàn lớn và quốc gia đứng sau dựng nên siêu câu lạc bộ với ngân sách khổng lồ, Athletic Bilbao như một biểu tượng sống động về sức mạnh bản sắc địa phương. Họ chứng minh thành công không chỉ đến từ việc mua sắm những ngôi sao đắt giá mà còn có thể xây dựng dựa trên tài năng nội sinh được nuôi dưỡng và phát triển bền vững ngay trong cộng đồng.
