Crystal Palace
Apple vừa ra mắt phiên bản iOS 26, nhưng đáng chú ý là các mẫu iPhone XR, XS và XS Max sẽ không được hỗ trợ cập nhật mới này. Mặc dù người dùng vẫn có thể tiếp tục sử dụng các thiết bị này, tuy nhiên theo thời gian, những chiếc điện thoại này sẽ lỗi thời và khó tương thích với các ứng dụng hiện đại, từ đó thúc đẩy nhu cầu nâng cấp lên thiết bị mới. Điều này làm gia tăng lượng rác thải điện tử khổng lồ trên toàn cầu, trở thành một thách thức môi trường nghiêm trọng.
Theo tổ chức chuyên về xử lý chất thải, giá trị vật liệu có thể thu hồi từ khoảng 75 triệu chiếc iPhone cũ rất lớn, lên tới hơn 363 triệu USD. Chúng chứa hơn 1,2 triệu kg đồng, hơn 1,23 triệu kg palladium cùng gần 2.570 kg vàng – loại kim loại quý có giá trị cao, riêng vàng được đánh giá có thể mang lại hơn 268 triệu USD nếu được tái chế đúng cách. Việc bỏ đi các thiết bị này một cách bừa bãi không chỉ lãng phí tài nguyên mà còn làm tăng áp lực đối với môi trường.
Chuyên gia từ tổ chức quản lý chất thải cảnh báo rằng rác thải điện tử hiện đang là loại chất thải phát sinh nhanh nhất trên thế giới, với hơn 50 triệu tấn mỗi năm. Các thành phần độc hại trong điện thoại như chì, thủy ngân hay cadmium khi bị chôn lấp hoặc vứt bỏ không đúng cách có thể gây ô nhiễm đất và nước, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và hệ sinh thái. Vì vậy, việc thu gom và tái chế thiết bị cũ một cách trách nhiệm là điều cần thiết để giảm thiểu tác động xấu.
Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây từ công ty phân tích thị trường cho thấy chưa đến một phần ba người tiêu dùng tại châu Âu lựa chọn bán lại hoặc trao đổi điện thoại đã qua sử dụng. Điều này làm hạn chế nguồn cung smartphone cũ trên thị trường và làm chậm quá trình phát triển của các sản phẩm thân thiện với môi trường. Nhiều người dùng thường giữ hoặc vứt thiết bị cũ mà không nghĩ đến việc tái chế hay tái sử dụng linh kiện bên trong.
Liên Hợp Quốc cũng đã đưa ra cảnh báo về sự gia tăng chóng mặt của lượng rác thải điện tử trên toàn cầu, trong đó tốc độ phát sinh rác gấp năm lần so với tốc độ tái chế hiện nay. Báo cáo kêu gọi các quốc gia cần xây dựng chính sách quản lý rác thải hiệu quả hơn và khuyến khích người dân cùng doanh nghiệp tham gia vào quá trình tái sử dụng linh kiện hoặc tái chế thiết bị đã hết hạn sử dụng nhằm giảm thiểu tác động môi trường tiêu cực.
Không chỉ smartphone bị ảnh hưởng bởi chu kỳ công nghệ nhanh và quy định hỗ trợ ngừng hoạt động, mà cả máy tính cá nhân cũng đứng trước nguy cơ trở thành rác thải công nghệ. Tổ chức nghiên cứu tại Mỹ cảnh báo rằng khi hệ điều hành Windows 10 chính thức kết thúc vòng đời hỗ trợ vào tháng 10 tới đây, có thể lên đến 400 triệu máy tính sẽ không đủ điều kiện nâng cấp do yêu cầu phần cứng ngày càng cao. Điều này đồng nghĩa với việc hàng trăm triệu thiết bị có nguy cơ bị loại bỏ hoặc ngừng sử dụng.
Ảnh minh họa tác động của iOS 26 đến rác thải điện tử
Để giúp mọi người hiểu rõ hơn về tình trạng này, một nền tảng trực tuyến đã được phát triển nhằm ghi nhận và thống kê các thiết bị công nghệ đã ngừng hoạt động trên toàn cầu. Công cụ này tổng hợp dữ liệu về trọng lượng tổng cộng của rác thải điện tử và cho phép người dùng lọc thông tin theo thương hiệu, loại sản phẩm hay nguyên nhân ngừng hoạt động – tạo nên một bức tranh tổng thể về sự phát triển của “nghĩa địa” công nghệ hiện đại.
